4.2 XR brillen voor met een smartphone (3 DoF)

De VR brillen die werken met elke moderne smartphone zijn het middel om het grote publiek te bereiken. Op deze lijst staan de meest populaire smartphones die VR ondersteunen. Ook is er geen technische kennis nodig, want de VR beleving kan via de browser/internet bezocht worden of via het downloaden van een app, via een app store. Let wel dat voor het downloaden van een app ruimte beschikbaar moet zijn op de smartphone.

 Image by Macrovector

Het grote voordeel is ook een nadeel, want de VR beleving is afhankelijk van de rekenkracht en schermresolutie van de gebruikte smartphone. Hoe nieuwer de smartphone, hoe beter de VR beleving. Dit heb je echter als uitgever niet in de hand. 

	Aryzon ?????	Homido Mini ?????	Bobo Z4 ?????	Merge VR ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Nee	Nee	Nee	Nee
Resolutie	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone
XR beleving	Alleen MR3 DoF	Alleen VR3 DoF	Alleen VR3 DoF	Alleen VR3 DoF
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Ja
VR apps	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore
Besturingssysteem	Android/iOS	Android/iOS	Android/iOS	Android/iOS
Scherpte instelbaar	Nee	Nee	Ja	Nee
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Nee	Nee	Ja	Ja
Meekijken VR	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver
VR controllers	Nee	Nee	Nee	Nee
Prijs	€ 15 – € 30	€ 15	€ 35	€ 55
Voordelen	Goedkoop	OpvouwbaarPast op elke schermgrootte	Ingebouwde koptelefoon	Zacht materiaal
Nadelen	Doordat telefoon verschoven is, geeft rondkijken een vervormd beeld.	Je ziet de wereld om je heen nog.	Bij plaatsen van smartphone, worden soms uitknop ingedrukt.	Bij plaatsen van smartphone, worden soms uitknop ingedrukt.

Deze bovenstaande brillen zijn de T-fords van de XR. Ze zijn ideaal om een eerste indruk te krijgen van een XR oplossing. De prijs maakt het mogelijk de brillen weg te geven tijdens beurs of op te sturen per post.

4.3 XR brillen met eigen techniek en controller (3-6 DoF)

Wil je een interactieve en goede beleving, dan zijn brillen met eigen techniek en controller een optie. De aanschaf is vaak wat hoger, maar daar staat tegenover dat de VR beleving een stuk beter is dan met een cardboard achtige bril.

Image by Macrovector

Door de betere gyroscoop, reageren deze brillen zeer goed op de bezoeker, waardoor er minder kans op bewegingsziekte is. Een ander groot voordeel is dat een controller mogelijk is, hierdoor kan een extra laag aan interactiviteit worden toegevoegd wat zeker voor training een toegevoegde waarde is. Deze controllers werken als een soort toverstaf, die je kunt bewegen rondom een vast punt. Verplaatsingen in de ruimte is niet mogelijk.

	Samsung Gear VR ?????	Oculus Go ?????	Occipital Bridge ?????	Ajnalens ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Nee	Ja	Nee	Ja
Resolutie	Afhankelijk van smartphoneS6 2560×1440 S9 2,960×1,440	2560 x 1440	Afhankelijk van iPhone
XR beleving	Alleen VR3 Dof	Alleen VR3 Dof	VR en MR6 DoF	Alleen MR6 Dof
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja
VR apps	Oculus Store	Oculus Store	Play Store
Besturingssysteem	Oculus OS = Facebook	Oculus OS = Facebook	iOS	AjnaLite
Scherpte instelbaar	Ja	Nee	Nee
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Nee	Nee	Nee
Meekijken	Via Chromecast of Airserver	Via Facebook livestream of smartphone	Via Chromecast of Airserver
VR controllers	Ja, 3Dof	Ja, 3Dof	Ja, 3Dof	Nee, handgebaren
Prijs	€ 99 bril + € 250-899 Samsung telefoon	€ 199	€ 578excl iPhone	€ 1500
Voordelen	Goed beschikbaar 2de hands	Plug en PlayGoed geluid	Is ook een 3D scanner
Nadelen	Werkt alleen met Samsung telefoonVeel updatesGeen koptelefoon	Inloggen Facebook vereist	Werkt alleen met een iPhone 6 of nieuwe	Eigen OSNog in ontwikkelingMoeilijk koopbaar

Dit overzicht is verre van compleet. Zie bijvoorbeeld ook dit overzicht van Aniwaa.

De prijs van een goede VR bril is sinds de introductie van de Oculus Go in bereik van bijna iedereen. Het is een kwestie van tijd, ik verwacht 2021, dat ook MR brillen betaalbaar worden voor iedereen.

4.4 XR Smart glasses (3 DoF)

Smart glasses zijn, in goed Nederlands, brillen waar de lenzen ook display zijn. Het fijne van deze brillen is, dat je je handen vrij hebt. Zo kan er extra informatie worden toegevoegd aan de werkomgeving als een soort heads up display. De meest bekende en beruchte slimme bril is de Google Glass. Deze proefballon van Google klapte voor de consumentenmarkt kapot. De Glass is echter nog gewoon te koop voor de zakelijke markt.

Een goed voorbeeld van een toepassing van smart glasses is het meekijken op afstand. Samen met een mobiele verbinding, kan er coaching/instructie op afstand plaatsvinden aan technici.

	Epson Moverio	Google Glass Enterprice 2	Vuzix Blade	Light Nreal
Afbeelding
Camera	5 MP	8 MP	8 MP	Niet bekend
Resolutie	1280 × 720 px	640 x 360 px		1920 × 1080 px
Controller	Ja	Nee	Nee	Ja
VR apps	Moverio Apps market		Vuzix apps store
Besturingssysteem	Moverio	Glass Android	Android	Android
Meekijken	Ja via camera	Ja via camera	Ja via camera
Prijs	€ 699	€ 999	€ 799	€ 499

Dit overzicht is verre van compleet. Zie bijvoorbeeld ook dit overzicht van Aniwaa.

 4.5 High-end XR brillen met (6 DoF)

High-end VR brillen geven de beste beleving, optimale beweeg-vrijheid, met controllers die alle kanten op kunnen. Hierdoor kan je bewegen in een net-echte omgeving en met de controllers acties uitvoeren in totale vrijheid. Vrijheid die alleen beperkt wordt door de grote van je speelveld.

See-through of pass-through

De eerste 6 DoF brillen werkte nog met externe sensoren voor positiebepaling. De nieuwste generatie (2019) maakt gebruik van cameratechniek, die de positie bepalen. De gebruiker kan dus ook door de camera’s de echte wereld zien, waardoor MR mogelijk is. Dit heet see-through of pass-through. Oudere high-end VR brillen kunnen met de Zed Mini worden voorzien van deze techniek. In deze blogpost wordt de Zed Mini vergeleken met see-through van de Vive Pro. 

Image by Macrovector

Hiervoor is een volledig driedimensionale (CAD) wereld nodig die natuurgetrouw wordt weergegeven en vanuit verschillende standpunten te bekijken is.

High-end VR brillen	Oculus Rift S ?????	Oculus Quest ?????	VIVE Cosmos ?????	Playstation VR ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Ja	Ja	Ja	Ja
Resolutie (per oog)Ververssnelheid	LCD 1280×144080 hz	Oled 1440×160072 hz	1440×170090 hz	1920×1080
XR beleving	VR	VR	VR en MR	VR
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Nee
VR apps	Oculus store	Oculus Store	Steam	Playstation
Besturingssysteem	Oculus	Oculus	Steam	Playstation
Scherpte instelbaar	Ja	Nee	Ja	Ja
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Ja	Ja	Ja	Ja
Meekijken VR	Via PC	Via app/Facebook	Via PC
VR controllers	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF
Prijs	€ 499 + € 1500 VR PC	€ 449	€ 699 + € 1500 VR PC	€ 299 + € 299 Playstation
Voordelen	Veel spelen	Standalone, dus vrij te gebruiken. Met kabel aan PC ook toegang tot Oculus Rift spelen	Hoge beeldkwaliteit Eyetracking mogelijk met Pro	Beweeg-ruimte rondom standpunt
Nadelen	VR bril aan kabelEigen apps gebruiken lastig	Eigen apps gebruiken lastigZwart/wit beeld see through	VR bril aan kabelEigen apps gebruiken lastig	Beperkte trackingBeperkt aantal spellenGeen eigen apps

High-end MR brillen	Hololens 2 ?????	Magic Leap ?????	Samsung HMD Odyssey ?????	HP VR1000 ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Ja	Ja	Ja	Ja
Resolutie (per oog)Ververssnelheid	2k 3:2 light engines		1440×160090-60 Hz	1440×1440
XR beleving	MR	MR	VR en MR	VR en MR
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Ja
VR apps	Windows Mixed Reality	Magic Leap	Windows Mixed Reality	Windows Mixed Reality
Besturingssysteem	Windows Holographic		Windows Mixed Reality	Windows Mixed Reality
Meekijken VR	Via PC		Via PC	Via PC
VR controllers	Nee, hand tracking	Ja, 3 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF
Prijs	€ 3500	€ 2300	€ 780	€ 399
Voordelen	Doorkijk is echt beeldEyetracking	Doorkijk is echt beeld Eyetracking	Geïntegreerde koptelefoon
Nadelen	Prijs	Erg beperkte kijkhoek Werkt niet met bril	Met kabel verbonden aan PC	Met kabel verbonden aan PC

Kijk voor een uitgebreider overzicht van VR brillen op Wikipedia en Aniwaa.

Al de verschillende brillen hebben eigen app stores, zodat het uitbrengen van een eigen app niet evident is. Sommige winkels, zoals Oculus Store en de Appstore van Apple zijn erg gesloten en hebben veel regels om aan te voldoen.

Eye-tracking

Één van de redenen dat de Hololens zo duur is, is dat het eye-tracking heeft. Hierdoor kan de bril scherptediepte bieden. Met scherptediepte kan je focussen op een object, terwijl de rest van het beeld wazig wordt, net als in de echte wereld. Doordat dit nog op veel VR brillen ontbreekt, is de VR beleving erg intensief. Je ziet namelijk heel de wereld scherp, waardoor er erg veel informatie binnen komt.

De eerste VR brillen met eyetracking zijn op de markt gekomen zoals de Fove (€ 599) of de HTC Vive Pro eye (€ 1499). Deze brillen moeten verbonden worden aan een krachtige PC, waardoor voor het gebruik een vaste plek nodig is. De komende jaren zullen standalone VR brillen, met goede see-through en eye tracking, geïntroduceerd worden.

4.6 Controllers

De meest basale manier van interactie is door naar een hotspot of button te kijken om een link te activeren, informatie te zien of een vraag te beantwoorden. Controllers bieden een meer natuurlijke manier van navigeren en selecteren. Recent zijn er XR brillen gelanceerd die de handen scannen, waardoor er geen controller nodig is. Je kan gewoon met je handen gebruiken, zoals kan met de Oculus Quest en de Hololens.

Er zijn vier typen controllers te onderscheiden:

Game controller	3 DOF Controller(Magic wand/toverstok)	6 DOF controller	Handen
			Immersivelearning.news
Bedien je avatar/camera met de knoppen of joystick	Roteer rond een vast punt om objecten te selecteren. Gebruik de knoppen of ronde touchpad voor extra functies.	Beweeg de controller vrij door de ruimte om objecten te selecteren. Gebruik de knoppen of ronde touchpad voor extra functies.	De handen worden gescand, zodat deze virtuele objecten kunnen aanraken.
€9.60/stuk	€39,90/stuk	€189,90/paar
Werkt via bluetooth	Werkt alleen icm Gear VR, Oculus Go of Daydream. Controllers zijn niet uitwisselbaar.	Werkt alleen icm HTC Vive of Oculus Rift. Controllers zijn niet uitwisselbaar.	Niet alle VR brillen ondersteunen dit.Als hand niet door camera wordt gezien, valt bediening weg.

Hand-tracking

Hand tracking is de meest natuurlijke manier van interactie en steeds meer XR brillen hebben deze techniek standaard in huis. Met hand-tracking is een nieuwe manier van interface (UX) mogelijk. Virtuele buttons worden geprojecteerd op hand, zodat bediening van knoppen altijd bij de hand zijn via deze tattoo-controls.

Combining @OculusQuest with @GoPro ? pic.twitter.com/To3hXYojWz

— Dennys Kuhnert | Acetylan (@DennysKuhnert) April 10, 2020

Ook hier kan bestaande hardware ge-update worden met de Leap Motion. Met deze bewegingstracker is het mogelijk om bewegingen van je handen te laten zien in VR, zodat interactie en besturing intuïtief kan. En dat voor € 79,99 met ondersteuning voor Unity, Unreal software en de Oculus Rift en HTC Vive brillen.In deze blogpost van Hackernoon wordt hand-tracking van de Leap Motion en de Oculus Quest vergeleken.

4.8 XR loopbanden, pakken en vliegmachines

En wat als je kunt vliegen, rennen en springen in VR? De omgevingen zijn er naar, alleen hoe zit het met de bewegingen? Er zijn apparaten nodig om je nog meer het gevoel te geven van vrijheid. Dat kan een handschoen zijn van Manus-VR, of een heel pak van VRee.

Image by Macrovector

	Subpac ?????	Icaros ?????	Manus VR ?????	Virtuix Omni ?????	Tesla Suit ?????
Afbeelding
Omschrijving	Rugzak die bas tonen doorgeeft met vibraties, zodat een VR beleving nog echter voelt	Vliegmachine/ fitness apparaat die bestuurd wordt met bewegingen van het lichaam.	Handschoen die nauwkeurig de bewegingen van de vingers vertaald naar VR	360 Graden loopband, die rondlopen in een VR wereld mogelijk maakt.	Verplaats al je lichaamsbewegingen naar VR
	subpac.com/	Icaros	manus-vr.com/	virtuix.com/	teslasuit.io
VR apps	Werkt via koptelefoon aansluiting, dus met elke VR beleving	Alleen Icaros games	Werkt met speciale Unity/Unreal games	Omniverse games	Werkt met speciale Unity/Unreal games
Prijs	€ 98 – € 398	vanaf € 7500	€ 1990	€ 699	€ 5000
Voordelen	Werkt overal en altijdVerrassend goed resultaat	Door de bewegingen is het direct een workout	Nauwkeurig ok als hand buiten bereik camera is.	Is intuïtieve manier van voortbewegen	Meest getrouwe manier om VR te bedienenHaptische feedback
Nadelen		Groot en duurAlleen eigen game	Nog extra trackers nodig voor 3D bewegingen hand/arm	Vooral voor entertainment	Omslachtig om alles aan te trekken

Daarnaast zijn er VR rooms om met meerdere mensen tegelijk een VR omgeving te beleven of kijk ook eens naar de Sensiks cabine waar een VR beleving wordt verrijkt met geur, wind en trilling.