2 Geschiedenis Extended Reality (Wikipedia)

Extended reality begon met VR, een Virtuele werkelijkheid of schijnwerkelijkheid (Engels: virtual reality, afgekort: VR) simuleert een omgeving via een computer om een gebruiker via diverse zintuigen onder te dompelen in een ervaring. De meeste VR-omgevingen zijn visueel en auditief, via speciale stereoscopische brillen en met geluid.

2.1 Stereoscopie (1939)

Stereoscopie kennen we van de View Master waar ronde foto schijfjes een blik op andere plekken kon geven.  

2.2 Heads Up Display (HUD) (1940)

Projectie van informatie op de ruit van de cockpit van een jachtvliegtuig. Op deze manier hoeft de piloot zijn ogen niet op de instrumenten te richten voor essentiële informatie.

2.3 First VR (1989)

Waarschijnlijk bedacht internetpionier Jaron Lanier, oprichter van VPL Research het woord in 1989. Het bedrijf bouwde vroege VR systemen.

2.4 Google Streetview (2007)

Google Street View is een dienst van Google Inc., die de internetgebruiker de mogelijkheid biedt 360°-panorama-foto’s te bekijken van straten op straatniveau. De dienst is een aanvulling op Google Maps en Google Earth en werd gelanceerd op 25 mei 2007.

De Street View-auto’s rijden niet alleen rondom straatbeelden te maken, ze scannen ook draadloze netwerken en verzamelen daarbij MAC-adressen van de draadloze routers. In de meeste landen van Europa is de dekking van straten en wegen goed. Er ontbreken met name Oostenrijk, voormalig Joegoslavië (behalve Kroatië, Slovenië en Servië), en het grootste deel van Duitsland. 

2.5 Layer AR (2009)

Layar, opgericht in de zomer van 2009, kreeg al snel internationale aandacht als een van de eerste mobiele augmented reality-browsers die op de markt kwam. Het open ontwikkelingsplatform trok duizenden ontwikkelaars van over de hele wereld om AR-inhoud te maken terwijl miljoenen de Layar-app voor iOS en Android hebben gedownload, waardoor Layar ‘s werelds eerste platform voor AR is. Layer is inmiddels overgenomen door Blippar.

Bron: Blipper.com

2.6 Het sleuteljaar 2014

XR heeft de laatste 6 jaar enorme stappen gemaakt op alle gebieden. In hetzelfde jaar dat Blipper, Layar kocht, werd Oculus gekocht door Facebook. Oculus, een kickstart project van Palmer Lucky liet zien dat met de stand der 2013 techniek een betaalbare VR bril te maken was. Dit trok zoveel aandacht dat zowel Google als Facebook langs kwamen bij “Lucky Palmer”. Facebook kocht Oculus voor 2 MLD dollar en Google nam wraak met de introductie van de Google Cardboard.

De Google Cardboard, die eenvoudig werkte met elke smartphone, bracht VR naar het grote publiek. Dat jaar was ook de doorbraak van Snapchat en hun filters zijn een goed voorbeeld van breed gebruikte AR. Bij VRmaster zijn we gestart met het WebVR platform en CMS, VRdeck.nl.

Bron: Snapchat

2.7 Pokémon Go AR (2016)

Bedacht als 1 aprilgrap in 2014, werd Pokémon Go in 2016 gelanceerd. Pokémon GO (of Pokémon Go) is een spel voor iOS- en Android-smartphones ontwikkeld door Niantic en uitgegeven door The Pokémon Company in de Pokémon-serie. Het spel werd in juli 2016 in Amerika, Nieuw-Zeeland, Australië, Europa, Hong Kong en Japan uitgebracht. Het uitbrengen van het spel in de rest van de wereld werd uitgesteld vanwege serverproblemen doordat het spel veel populairder bleek dan verwacht. Het spel maakt gebruik van augmented reality en gps om animaties te projecteren op beelden van de camera van een smartphone. In het spel moeten spelers virtuele Pokémon zoeken, ze vangen en daarna trainen. De virtuele Pokémon kunnen gevonden worden op veel plekken in de echte wereld.

Pokémon bracht soms gigantische mensenmassa’s op de been, zoals hier in Ouwehand Dierenpark.

2.8 IKEA PLACE AR (2018)

Deze App maakt het mogelijk om de IKEA collectie virtueel uit te proberen. PLaats meubels in je eigen kamer en zie hoe ze staan. 

 

2.9 Google Streetview AR (2019)

En de cirkel is rond toen Google Augmented Reality toevoegde aan Google Streetview. Dankzij virtuele gidsen en pijltjes, weet je overal welke kant je op moet.

2.10 Wannakicks AR (2019)

De slimme techniek van Wanna.by, zorgt ervoor dat je virtueel je schoenen, bril of sieraden kunt passen voordat je deze gaat kopen. 

Bron: Wanna.by

Het is nog maar een kwestie van tijd, dat je altijd de juiste maat besteld.

3 AR vs VR vs MR 

De werkelijkheid is er altijd, al heeft iedereen een eigen perceptie van de wereld om ons heen. Met nieuwe technieken is de werkelijkheid niet meer begrensd tot fysieke objecten. Dankzij nieuwe media als AR, VR en MR vloeit de fysieke wereld steeds meer samen met de digitale wereld van internet. De vraag is niet of dit de wereld gaat veranderen. De vraag is hoe jouw wereld hierdoor gaat veranderen.

Image from Graeme Devine’s Magic Leap Presentations @zaphodgjd

3.1 Augmented Reality

Met Augmented Reality (AR) wordt informatie toegevoegd aan de realiteit. Kijk door een smartphone of tablet en zie een informatielaag, toegevoegd aan de wereld om je heen. Met AR is de echte wereld altijd aanwezig.

Naast het toevoegen van informatie en objecten kan AR ook gebruikt worden voor het opmeten van ruimtes, zodat bijvoorbeeld een traplift snel en nauwkeurig kan worden ingemeten.

twnkls.nl/portfolio/otolift-meten-met-ar-technologie/

Dankzij omgeving herkenning, door Lidar, Infrarood en slimme algoritmen, kan AR content steeds makkelijke worden opgeroepen en zijn er geen markers nodig. Met AR is het dus ook mogelijk om afmetingen te meten en te berekenen.

3.2 Virtual Reality 

In VR wordt een bezoeker ondergedompeld in een andere wereld. De bezoeker reist naar deze nieuwe omgeving. Voelt angst bij hoogte, ervaart de snelheid of beleeft hoe het is om te vliegen als een vogel. Alles kan in VR, omdat je het gevoel hebt dat je in een compleet andere wereld bent. Je bent afgesloten van de echte wereld, door de VR bril en voelt je daardoor middenin een andere plek of situatie. Wetenschappelijk studie heeft uitgewezen dat een ruimte in VR, ook echt ruimtelijk wordt ervaren door de hersenen en dezelfde hersengebieden stimuleert.

Bron: VRmaster

Het bekendste voorbeeld wat voor effect VR op iemand kan hebben, is wel de video waar Matthijs van Nieuwkerk voor het eerst in een virtuele achtbaan zit. Bekijk deze video op YouTube.

Tegenwoordig wordt VR ingezet in het onderwijs, industrie, entertainment en gezondheidszorg. Lees verderop in deze koopgids wat VR/AR kan betekenen voor verschillende sectoren en beroepen.

3.3 Hologrammen en 3D projecties

Een andere manier om virtuele beelden te projecteren zijn hologrammen en 3D projecties vanuit schermen. Deze techniek is nog sterk in ontwikkeling. Een voorbeeld van deze techniek wordt ontwikkeld door Dimenco (zie afbeelding). Het voordeel van deze techniek is dat je geen bril op hoeft om 3D te kunnen zien. Het nadeel is dat het gekoppeld is aan een statisch scherm, dus geen mobiele oplossing is. 

Hetzelfde geldt voor hologrammen. Om dit te realiseren zijn grote projectiesystemen nodig, bv van Magic Holo.

3.4 Mixed Reality (MR)

Bij Mixed Reality (MR) worden objecten aan de fysieke wereld toegevoegd alsof ze er werkelijk zijn. Deze objecten kunnen zich verschuilen achter andere spullen of juist botsen tegen een muur. De virtuele objecten zijn zo geïntegreerd in de echte wereld, dat er geen onderscheid meer is. Ook kunnen onzichtbare stromen visueel gemaakt worden, zodat de analyse van wind, warmte en andere straling een geheel nieuwe dimensie krijgen.

Bron: Porsche

Bij MR komen de nieuwste van de nieuwste technieken samen. Transparante schermen, met hoge resolutie, gecombineerd aan het 3D scannen van de wereld en daar weer via slimme algoritmen, objecten in plaatsen. Dit is de holy grail voor alle immersieve technieken. Voor MR zijn nog dure brillen nodig, zoals de (Microsoft Hololens) of de (Magic Leap). Hoewel we de potentie van MR zeker zien, verwachten we dat deze techniek in 2022 pas echt gaat doorbreken. Al is het maar omdat Apple hun MR bril heeft aangekondigd voor dat jaar.

Bron: Microsoft

Een meer tussenvorm van Mixed Reality zijn zogenaamde portals.

nedd.me

Met portals vloeit een AR beleving naadloos over in een VR omgeving en visa versa. Want het gaat niet om de techniek, het gaat om het doel.

3.5 AR, VR, MR komen samen in  XR

VR brengt een omgeving en ervaring naar je toe en geeft je het gevoel dat je in die omgeving bent en kent veel toepassingen in trainen, therapie en opleiden. In 2019 zijn er nieuwe VR brillen op de markt gekomen die een geweldige VR beleving geven voor onder de 450 euro. Bij VR staat de ruimte centraal.

AR brengt informatie naar je toe in de werkelijke wereld en is ideaal voor het geven van instructies op locatie. Door betere scanmogelijkheden van tablets en headsets, gaat AR al steeds meer naar MR toe. Want een projectie wordt automatisch op een vloer of muur geprojecteerd, gebruik makend van de nieuwste technieken. De brillen voor MR zijn nog duur en beperkt beschikbaar. Bij AR staat het bekeken object centraal.

MR zal pas doorbreken als er goede en betaalbare MR brillen op de markt komen. De potentie van MR is enorm, alleen de werkelijkheid is, dat de MR brillen nog in ontwikkeling zijn en de toepassingen nog zeer beperkt. Dit terwijl de VR brillen in alle soorten en maten beschikbaar zijn op de (Media) markt. Wat gaat gebeuren is dat een beleving, afhankelijk van de plek of gebruikte apparaat bekeken kan worden als VR of AR. Als al deze technieken samenvloeien heet dit Extended Reality (XR). Bij MR staan objecten in een ruimte centraal.

Bij XR is er geen onderscheid meer is tussen de virtuele en echte wereld, met mogelijkheden als teleporteren en tijdreizen binnen handbereik. Als nep niet meer van echt te onderscheiden is, opent dit een hele wereld van mogelijkheden. En dit roept ook een berg aan vragen op. Eén ding is zeker, deze technieken gaan er komen. Want al de grote tech bedrijven investeren miljarden in XR. Bij XR komen AR, VR en MR samen.

3.6 XR machtsblokken

Zoals al eerder vermeld kocht Facebook in 2014, Oculus voor $ 2 MLD en heeft Oculus sindsdien nieuwe VR brillen, spellenwinkel voor content en VR social media platformen gelanceerd. Instagram heeft de AR filters van Snapchat nagemaakt en er is een eigen VR browser ontwikkeld. Ook werkt Facebook samen met Ray-Ban zonnebrillen.

Bron: VRmaster

Ook Google is zowel op Hardware als software en platform gebied aan het investeren in XR. Hetzelfde geld voor Microsoft en Apple. Al is die laatste altijd enorm geheimzinnig over het toegeven van toekomstplannen. Feit is dat zowel Android (Phones) als iPhones steeds meer hardware en software krijgen die geschikt is voor XR.

En dan zijn er nog de onafhankelijke partijen zoals Snapchat en Mozilla, bekend van de Firefox browser, die hun duit in het XR zakje doen. En dan hebben we het nog geeneens over de vele ontwikkelaars van XR toepassingen. 

Wat in 2015 nog een overzichtelijk plaatje was is in 2020 uitgegroeid tot een miljarden industrie met talloze spelers. Plaatje Chris McCann

4.2 XR brillen voor met een smartphone (3 DoF)

De VR brillen die werken met elke moderne smartphone zijn het middel om het grote publiek te bereiken. Op deze lijst staan de meest populaire smartphones die VR ondersteunen. Ook is er geen technische kennis nodig, want de VR beleving kan via de browser/internet bezocht worden of via het downloaden van een app, via een app store. Let wel dat voor het downloaden van een app ruimte beschikbaar moet zijn op de smartphone.

 Image by Macrovector

Het grote voordeel is ook een nadeel, want de VR beleving is afhankelijk van de rekenkracht en schermresolutie van de gebruikte smartphone. Hoe nieuwer de smartphone, hoe beter de VR beleving. Dit heb je echter als uitgever niet in de hand. 

	Aryzon ?????	Homido Mini ?????	Bobo Z4 ?????	Merge VR ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Nee	Nee	Nee	Nee
Resolutie	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone	Afhankelijk van smartphone
XR beleving	Alleen MR3 DoF	Alleen VR3 DoF	Alleen VR3 DoF	Alleen VR3 DoF
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Ja
VR apps	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore	Playstore/ Appstore
Besturingssysteem	Android/iOS	Android/iOS	Android/iOS	Android/iOS
Scherpte instelbaar	Nee	Nee	Ja	Nee
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Nee	Nee	Ja	Ja
Meekijken VR	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver	Via Chromecast of Airserver
VR controllers	Nee	Nee	Nee	Nee
Prijs	€ 15 – € 30	€ 15	€ 35	€ 55
Voordelen	Goedkoop	OpvouwbaarPast op elke schermgrootte	Ingebouwde koptelefoon	Zacht materiaal
Nadelen	Doordat telefoon verschoven is, geeft rondkijken een vervormd beeld.	Je ziet de wereld om je heen nog.	Bij plaatsen van smartphone, worden soms uitknop ingedrukt.	Bij plaatsen van smartphone, worden soms uitknop ingedrukt.

Deze bovenstaande brillen zijn de T-fords van de XR. Ze zijn ideaal om een eerste indruk te krijgen van een XR oplossing. De prijs maakt het mogelijk de brillen weg te geven tijdens beurs of op te sturen per post.

4.3 XR brillen met eigen techniek en controller (3-6 DoF)

Wil je een interactieve en goede beleving, dan zijn brillen met eigen techniek en controller een optie. De aanschaf is vaak wat hoger, maar daar staat tegenover dat de VR beleving een stuk beter is dan met een cardboard achtige bril.

Image by Macrovector

Door de betere gyroscoop, reageren deze brillen zeer goed op de bezoeker, waardoor er minder kans op bewegingsziekte is. Een ander groot voordeel is dat een controller mogelijk is, hierdoor kan een extra laag aan interactiviteit worden toegevoegd wat zeker voor training een toegevoegde waarde is. Deze controllers werken als een soort toverstaf, die je kunt bewegen rondom een vast punt. Verplaatsingen in de ruimte is niet mogelijk.

	Samsung Gear VR ?????	Oculus Go ?????	Occipital Bridge ?????	Ajnalens ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Nee	Ja	Nee	Ja
Resolutie	Afhankelijk van smartphoneS6 2560×1440 S9 2,960×1,440	2560 x 1440	Afhankelijk van iPhone
XR beleving	Alleen VR3 Dof	Alleen VR3 Dof	VR en MR6 DoF	Alleen MR6 Dof
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja
VR apps	Oculus Store	Oculus Store	Play Store
Besturingssysteem	Oculus OS = Facebook	Oculus OS = Facebook	iOS	AjnaLite
Scherpte instelbaar	Ja	Nee	Nee
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Nee	Nee	Nee
Meekijken	Via Chromecast of Airserver	Via Facebook livestream of smartphone	Via Chromecast of Airserver
VR controllers	Ja, 3Dof	Ja, 3Dof	Ja, 3Dof	Nee, handgebaren
Prijs	€ 99 bril + € 250-899 Samsung telefoon	€ 199	€ 578excl iPhone	€ 1500
Voordelen	Goed beschikbaar 2de hands	Plug en PlayGoed geluid	Is ook een 3D scanner
Nadelen	Werkt alleen met Samsung telefoonVeel updatesGeen koptelefoon	Inloggen Facebook vereist	Werkt alleen met een iPhone 6 of nieuwe	Eigen OSNog in ontwikkelingMoeilijk koopbaar

Dit overzicht is verre van compleet. Zie bijvoorbeeld ook dit overzicht van Aniwaa.

De prijs van een goede VR bril is sinds de introductie van de Oculus Go in bereik van bijna iedereen. Het is een kwestie van tijd, ik verwacht 2021, dat ook MR brillen betaalbaar worden voor iedereen.

4.4 XR Smart glasses

Smart glasses zijn, in goed Nederlands, brillen waar de lenzen ook display zijn. Het fijne van deze brillen is, dat je je handen vrij hebt. Zo kan er extra informatie worden toegevoegd aan de werkomgeving als een soort heads up display. De meest bekende en beruchte slimme bril is de Google Glass. Deze proefballon van Google klapte voor de consumentenmarkt kapot. De Glass is echter nog gewoon te koop voor de zakelijke markt.

Een goed voorbeeld van een toepassing van smart glasses is het meekijken op afstand. Samen met een mobiele verbinding, kan er coaching/instructie op afstand plaatsvinden aan technici.

	Epson Moverio	Google Glass Enterprice 2	Vuzix Blade	Light Nreal
Afbeelding
Camera	5 MP	8 MP	8 MP	Niet bekend
Resolutie	1280 × 720 px	640 x 360 px		1920 × 1080 px
Controller	Ja	Nee	Nee	Ja
VR apps	Moverio Apps market		Vuzix apps store
Besturingssysteem	Moverio	Glass Android	Android	Android
Meekijken	Ja via camera	Ja via camera	Ja via camera
Prijs	€ 699	€ 999	€ 799	€ 499

Dit overzicht is verre van compleet. Zie bijvoorbeeld ook dit overzicht van Aniwaa.

4.5 High-end XR brillen met (6 DoF)

High-end VR brillen geven de beste beleving, optimale beweeg-vrijheid, met controllers die alle kanten op kunnen. Hierdoor kan je bewegen in een net-echte omgeving en met de controllers acties uitvoeren in totale vrijheid. Vrijheid die alleen beperkt wordt door de grote van je speelveld.

See-through of pass-through

De eerste 6 DoF brillen werkte nog met externe sensoren voor positiebepaling. De nieuwste generatie (2019) maakt gebruik van cameratechniek, die de positie bepalen. De gebruiker kan dus ook door de camera’s de echte wereld zien, waardoor MR mogelijk is. Dit heet see-through of pass-through. Oudere high-end VR brillen kunnen met de Zed Mini worden voorzien van deze techniek. In deze blogpost wordt de Zed Mini vergeleken met see-through van de Vive Pro. 

Image by Macrovector

Hiervoor is een volledig driedimensionale (CAD) wereld nodig die natuurgetrouw wordt weergegeven en vanuit verschillende standpunten te bekijken is.

High-end VR brillen	Oculus Rift S ?????	Oculus Quest ?????	VIVE Cosmos ?????	Playstation VR ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Ja	Ja	Ja	Ja
Resolutie (per oog)Ververssnelheid	LCD 1280×144080 hz	Oled 1440×160072 hz	1440×170090 hz	1920×1080
XR beleving	VR	VR	VR en MR	VR
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Nee
VR apps	Oculus store	Oculus Store	Steam	Playstation
Besturingssysteem	Oculus	Oculus	Steam	Playstation
Scherpte instelbaar	Ja	Nee	Ja	Ja
Tussenafstand ogen / schermgrootte correctie	Ja	Ja	Ja	Ja
Meekijken VR	Via PC	Via app/Facebook	Via PC
VR controllers	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF
Prijs	€ 499 + € 1500 VR PC	€ 449	€ 699 + € 1500 VR PC	€ 299 + € 299 Playstation
Voordelen	Veel spelen	Standalone, dus vrij te gebruiken. Met kabel aan PC ook toegang tot Oculus Rift spelen	Hoge beeldkwaliteit Eyetracking mogelijk met Pro	Beweeg-ruimte rondom standpunt
Nadelen	VR bril aan kabelEigen apps gebruiken lastig	Eigen apps gebruiken lastigZwart/wit beeld see through	VR bril aan kabelEigen apps gebruiken lastig	Beperkte trackingBeperkt aantal spellenGeen eigen apps

High-end MR brillen	Hololens 2 ?????	Magic Leap ?????	Samsung HMD Odyssey ?????	HP VR1000 ?????
Afbeelding
Ingebouwd scherm	Ja	Ja	Ja	Ja
Resolutie (per oog)Ververssnelheid	2k 3:2 light engines		1440×160090-60 Hz	1440×1440
XR beleving	MR	MR	VR en MR	VR en MR
Internetbrowser	Ja	Ja	Ja	Ja
VR apps	Windows Mixed Reality	Magic Leap	Windows Mixed Reality	Windows Mixed Reality
Besturingssysteem	Windows Holographic		Windows Mixed Reality	Windows Mixed Reality
Meekijken VR	Via PC		Via PC	Via PC
VR controllers	Nee, hand tracking	Ja, 3 DoF	Ja, 6 DoF	Ja, 6 DoF
Prijs	€ 3500	€ 2300	€ 780	€ 399
Voordelen	Doorkijk is echt beeldEyetracking	Doorkijk is echt beeldEyetracking	Geïntegreerde koptelefoon
Nadelen	Prijs	Erg beperkte kijkhoekWerkt niet met bril	Met kabel verbonden aan PC	Met kabel verbonden aan PC

Kijk voor een uitgebreider overzicht van VR brillen op Wikipedia en Aniwaa.

Al de verschillende brillen hebben eigen app stores, zodat het uitbrengen van een eigen app niet evident is. Sommige winkels, zoals Oculus Store en de Appstore van Apple zijn erg gesloten en hebben veel regels om aan te voldoen.

Eye-tracking

Één van de redenen dat de Hololens zo duur is, is dat het eye-tracking heeft. Hierdoor kan de bril scherptediepte bieden. Met scherptediepte kan je focussen op een object, terwijl de rest van het beeld wazig wordt, net als in de echte wereld. Doordat dit nog op veel VR brillen ontbreekt, is de VR beleving erg intensief. Je ziet namelijk heel de wereld scherp, waardoor er erg veel informatie binnen komt.

De eerste VR brillen met eyetracking zijn op de markt gekomen zoals de Fove (€ 599) of de HTC Vive Pro eye (€ 1499). Deze brillen moeten verbonden worden aan een krachtige PC, waardoor voor het gebruik een vaste plek nodig is. De komende jaren zullen standalone VR brillen, met goede see-through en eye tracking, geïntroduceerd worden.

4.6 Controllers

De meest basale manier van interactie is door naar een hotspot of button te kijken om een link te activeren, informatie te zien of een vraag te beantwoorden. Controllers bieden een meer natuurlijke manier van navigeren en selecteren. Recent zijn er XR brillen gelanceerd die de handen scannen, waardoor er geen controller nodig is. Je kan gewoon met je handen gebruiken, zoals kan met de Oculus Quest en de Hololens.

Er zijn vier typen controllers te onderscheiden: 

Game controller	3 DOF Controller(Magic wand/toverstok)	6 DOF controller	Handen
			Immersivelearning.news
Bedien je avatar/camera met de knoppen of joystick	Roteer rond een vast punt om objecten te selecteren. Gebruik de knoppen of ronde touchpad voor extra functies.	Beweeg de controller vrij door de ruimte om objecten te selecteren. Gebruik de knoppen of ronde touchpad voor extra functies.	De handen worden gescand, zodat deze virtuele objecten kunnen aanraken.
€9.60/stuk	€39,90/stuk	€189,90/paar
Werkt via bluetooth	Werkt alleen icm Gear VR, Oculus Go of Daydream. Controllers zijn niet uitwisselbaar.	Werkt alleen icm HTC Vive of Oculus Rift. Controllers zijn niet uitwisselbaar.	Niet alle VR brillen ondersteunen dit.Als hand niet door camera wordt gezien, valt bediening weg.

 Hand-tracking

Hand tracking is de meest natuurlijke manier van interactie en steeds meer XR brillen hebben deze techniek standaard in huis. Met hand-tracking is een nieuwe manier van interface (UX) mogelijk. Virtuele buttons worden geprojecteerd op hand, zodat bediening van knoppen altijd bij de hand zijn via deze tattoo-controls. 

Ook hier kan bestaande hardware ge-update worden met de Leap Motion. Met deze bewegingstracker is het mogelijk om bewegingen van je handen te laten zien in VR, zodat interactie en besturing intuïtief kan. En dat voor € 79,99 met ondersteuning voor Unity, Unreal software en de Oculus Rift en HTC Vive brillen.In deze blogpost van Hackernoon wordt hand-tracking van de Leap Motion en de Oculus Quest vergeleken. 

4.8 XR loopbanden, pakken en vliegmachines

En wat als je kunt vliegen, rennen en springen in VR? De omgevingen zijn er naar, alleen hoe zit het met de bewegingen? Er zijn apparaten nodig om je nog meer het gevoel te geven van vrijheid. Dat kan een handschoen zijn van Manus-VR, of een heel pak van VRee.

Image by Macrovector

	Subpac ?????	Icaros ?????	Manus VR ?????	Virtuix Omni ?????	Tesla Suit ?????
Afbeelding
Omschrijving	Rugzak die bas tonen doorgeeft met vibraties, zodat een VR beleving nog echter voelt	Vliegmachine/ fitness apparaat die bestuurd wordt met bewegingen van het lichaam.	Handschoen die nauwkeurig de bewegingen van de vingers vertaald naar VR	360 Graden loopband, die rondlopen in een VR wereld mogelijk maakt.	Verplaats al je lichaamsbewegingen naar VR
	subpac.com/	Icaros	manus-vr.com/	virtuix.com/	teslasuit.io
VR apps	Werkt via koptelefoon aansluiting, dus met elke VR beleving	Alleen Icaros games	Werkt met speciale Unity/Unreal games	Omniverse games	Werkt met speciale Unity/Unreal games
Prijs	€ 98 – € 398	vanaf € 7500	€ 1990	€ 699	€ 5000
Voordelen	Werkt overal en altijdVerrassend goed resultaat	Door de bewegingen is het direct een workout	Nauwkeurig ok als hand buiten bereik camera is.	Is intuïtieve manier van voortbewegen	Meest getrouwe manier om VR te bedienenHaptische feedback
Nadelen		Groot en duurAlleen eigen game	Nog extra trackers nodig voor 3D bewegingen hand/arm	Vooral voor entertainment	Omslachtig om alles aan te trekken

Daarnaast zijn er VR rooms om met meerdere mensen tegelijk een VR omgeving te beleven of kijk ook eens naar de Sensiks cabine waar een VR beleving wordt verrijkt met geur, wind en trilling.

4.9 Het gaat om de plaatjes niet de apparaatjes

Had je twee jaar geleden nog een krachtige PC, een dure VR bril en externe sensoren nodig voor een optimale XR beleving, in 2020 biedt een Oculus Quest veel mogelijkheden. De Hololens 2 laat zien wat er echt mogelijk is met XR, alleen is het nog een paar jaar wachten dat ook deze techniek betaalbaarder wordt. Net als auto’s is XR hardware er in alles soorten en maten. De tijd dat we gebruik maken van Cardboard achtige brillen waar een telefoon ingaat, lijkt achter ons te liggen. Zeker als XR wordt ingezet voor training, therapie of onderwijs dan is investeren in goede hardware noodzakelijk en ook betaalbaar.

De Oculus Quest is de eerste VR bril waar mijn kinderen actief naar vragen. Doordat deze en draadloos is en er veel spellen beschikbaar zijn, is dit mijn favoriete VR bril. De Hololens 2 beloofd enorm veel te kunnen, heb ik online kunnen lezen, al heb ik hem nog niet kunnen testen. De hoge prijs maakt het maken van een goede businesscase lastig.. Wil je een goed MR instapmodel en je hebt al een iPhone, dan biedt de Occipital Bridge veel mogelijkheden, inclusief 3D scannen.

Hardware is een randvoorwaarde. De interactiemogelijkheden zijn enorm toegenomen, door de grote mate van vrijheid en het gebruik van je handen in virtuele werelden. het belangrijkste is, wat laat je zien in. Welke ervaring creëer je voor je bezoekers.

Het gaat om de plaatjes, niet om de apparaatjes.